Ik kon haar niet meer vragen naar haar mooiste herinneringen
In de zomer van 2018 kreeg ik een bijzondere vraag voorgelegd. Of ik een boek over het leven van Suus wilde schrijven. Ik heb van het schrijven van biografieën mijn beroep gemaakt, dus ik had al een paar keer eerder met dat bijltje gehakt. Maar dit was anders, want Suus is op 9 december 2017 overleden. Ik kon Suus niet meer vragen naar haar mooiste herinneringen. Naar de keerpunten in haar leven of haar grote liefdes. Om haar leven zo goed mogelijk te reconstrueren, sprak ik haar partner, haar zus, haar broer, haar ouders, haar dochters en kreeg ik vele mooie teksten van vrienden en kennissen.
Had ik andere vragen gesteld, dan had ik andere antwoorden gekregen
Maar dan? Hoe zorg je dat de herinneringen van al die mensen binnen 20.000 woorden passen en een representatief beeld van Suus geven? Een vrouw die ik niet heb gekend. Herinneringen zijn willekeurig en de verhalen die zich aandienen tijdens de gesprekken zijn niet altijd degene die je in een boek wilt hebben. Had ik andere vragen gesteld, dan had ik andere antwoorden gekregen. Had ik vooral vrienden geïnterviewd, in plaats van haar familie, dan was het verhaal anders geweest. Had ik volgend jaar dit boek geschreven, dan waren andere herinneringen boven komen drijven.
Het geheugen is op zijn best gebrekkig, maar die gatenkaas wil je wel zo leuk mogelijk over het papier uitsmeren.
Zodra Suus’ leven zwart op wit staat is dat hét definitieve verhaal. Dat is niet zo, dat kan niet, maar toch voelt het zo. En dan moet het ook nog prettig leesbaar zijn. Het geheugen is op zijn best gebrekkig, maar die gatenkaas wil je wel zo leuk mogelijk over het papier uitsmeren. Natuurlijk is er een hoofdlijn, maar je kan die op vele manieren aankleden, inkleuren, uitvergroten en versieren. Je wilt dat een lezer niet alleen leest wat er is gebeurd, maar het ook kan voelen! Het gevoel bij een verhaal zit in de details en de details herinneren we ons juist vaak niet. Zo waarheidsgetrouw mogelijk vul je daarom de gaten op: met dialoog, met emotie en met de weersomstandigheden van die dag. De familie heeft het laatste woord en fungeert als scheidsrechter op de fantasie, want uiteindelijk is dit hún verhaal. Woordkeuze wordt veranderd, de regen verandert in een zon en samen kom je tot een zo goed mogelijke versie van de waarheid.
De familie heeft het laatste woord en fungeert als scheidsrechter op de fantasie, want uiteindelijk is dit hún verhaal.
Natuurlijk is deze versie niet zo mooi als de realiteit en zijn er nog ontelbaar veel meer versies mogelijk, maar na het schrijven van dit levensverhaal weet ik in ieder geval één ding zeker: ‘Ik had Suus graag gekend.’